قرآن، منشأ همۀ معارف اسلامی است
یکی از اعتقادات مشهور ما قرآنیان در علم اصول این است که قرآن را منشأ همۀ معارف اسلامی می‌دانیم یعنی ما معتقدیم هیچ مطلبی در حوزۀ معارف اسلامی وجود ندارد مگر اینکه در قرآن آمده باشد؛ به عبارت دیگر، قرآن کتابی کامل و جامع در حوزۀ معارف اسلامی است. البته خلاف آنچه بعضاً تصور می‌شود این مطلب به معنای بی‌نیازی ما از اولیای الهی نیست.
اینجا سه پرسش مهم مطرح می‌شود؛ اول اینکه بر چه اساسی می‌گوییم همۀ معارف اسلامی در قرآن است؟ دوم اینکه چرا می‌گوییم به اولیای الهی نیازمندیم؟ و سوم اینکه چطور می‌توان نیازمندی به اولیای الهی را با وجود کامل و جامع بودن قرآن توجیه کرد؟ برای پاسخ به این سه پرسش، در ادامه دلایلی محکم از قرآن کریم آمده است زیرا قرآن کلامی مورد قبول همۀ فرقه‌های اسلامی است و نتیجتاً فصل الخطاب مسلمانان محسوب می‌شود.
1. کامل و جامع بودن قرآن
خدای متعال در آیۀ 89 سورۀ نحل می‌فرماید: «...وَنَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ تِبْیَانًا لِکُلِّ شَیْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِینَ؛ ...و این کتاب را بر تو نازل کردیم که بیانگر هر چیزی و هدایت و رحمت و بشارتی برای تسلیم‌شدگان است.»
خدای متعال در این آیه، قرآن را «بیانگر هرچیزی» معرفی کرده است؛ یعنی قرآن کتابی کامل و جامع است و نیک مشخص است کتابی که کامل و جامع باشد همۀ معارف را دارد بنابراین همۀ معارف دین اسلام در قرآن موجود است.
2. نیازمندی به اولیای الهی
خدای متعال در آیۀ 59 سورۀ نساء می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ...؛ اى کسانى که ایمان آورده‌اید، از خدا اطاعت کنید و از این پیامبر و کسانى از خودتان که متولّیان امر شما هستند فرمان برید...»
این آیه که به آیۀ اطاعت معروف است، همۀ مسلمانان را به پیروی از پیامبر و متولّیان امر فرمان می‌دهد، بنابراین روشن است که پیروی از پیامبر و متولّیان امر لازم است و ما به کلام این بزرگواران نیز نیازمندیم.
3. توجیه جمع دو مطلب اخیر
بنابر آنچه بیان شد، یک شبهه به وجود می‌آید و آن این است که چرا با وجود کامل و جامع بودن قرآن، ما به اولیای الهی نیازمندیم؟ پاسخ این است: با اینکه قرآن کلامی روشن و روشنگر است اما معارف آن دارای مراتبی است و هر کس به اندازۀ خودش می‌تواند قرآن را بفهمد بنابراین ما مسلمانان علاوه بر اینکه باید از «فهم‌مان از قرآن» پیروی کنیم، باید برای پیروی از آن معارف قرآنی که نمی‌فهمیم از «فهم اولیای الهی» نیز پیروی کنیم تا نتیجتاً از کل قرآن پیروی کرده باشیم.
مثلاً همۀ ما از آیات قرآن می‌فهمیم که باید نماز را بپا داریم، اما آیا همۀ ما از آیات قرآن می‌فهمیم که نماز صبح چند رکعت است؟ قطعاً خیر، بلکه این مطلبی است که اولیای الهی برای ما بیان کرده‌اند.