مراجع دینی قرآنیان
اصولاً چه در زمینۀ فقه و چه در زمینۀ اخلاق، از احدی به جز معصوم نباید پیروی بی‌چون‌وچرا کرد چون غیرمعصوم هرچند عادل باشد حداقل‌اش این است که امکان خطا دارد حتی اگر یک عارف کامل باشد. اما در مورد اینکه معصوم چیست و کیست باید گفت تنها معصومی که فعلاً ما در دست داریم کتاب‌الله است ولاغیر. البته یک قرآن ناطق نیز در عصر ما موجود است که از دیدگان ما مخفی است و آن حضرت حجت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. هرچند حضرت حجت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و اصلاً تمام چهارده معصوم (علیهم السلام) نیز چیزی جز قرآن نمی‌گویند منتها یک قرآن در قالب کتاب داریم که در دسترس همگان است و چهارده قرآن در قالب انسان داریم که چهارده معصوم محمدی (علیهم السلام) هستند. خلاصه، پیروی مطلق از هرکسی جز معصوم، غلط است.
اما مسئله این است که ما چقدر با قرآن مجید و سنت قطعیۀ معصومین (علیهم السلام) آشنایی داریم؟ آیا اصلاً تا به حال یکبار قرآن و سنت را بررسی کرده‌ایم؟ آیا نباید از آنان که عمری در راه کسب علم قرآن و سنت و عمل به قرآن و سنت گذاشته‌اند استفاده کنیم؟ مشخص است که باید استفاده کنیم و این استفاده اگر در حوزۀ فقه باشد استفاده از مرجع فقه غیرسیاسی (مرجع تقلید مصطلح) و مرجع فقه سیاسی (ولی فقیه مصطلح) می‌شود و اگر در حوزۀ اخلاق باشد می‌شود استفاده از استاد اخلاق که همۀ این‌ها برای اهل‌اش لازم هستند.
مرجع تقلید
نکتۀ مهم اینکه مرجع تقلید منهای قرآن غلط است، مرجعی که برای تک‌تک احکام رساله‌اش از قرآن یا سنت دلیل متقاعدکننده نیاورد مرجع تقلید درستی نیست چون براساس آیات 28 سورۀ نجم و 36 سورۀ اسراء، پیروی از گمان در احکام دینی حرام است و سخن بدون دلیل از قرآن و سنت قطعیه هم تنها گمان‌آور است. آری، اسلام دین کور شو، کر شو و خر شو نیست!
با این‌حال متأسفانه در بین این‌همه مرجع تقلید فقط رسالۀ توضیح المسائل نوین علامۀ مجاهد آیت‌الله العظمی دکتر محمد صادقی تهرانی (رضوان الله تعالی علیه) است که برای تک‌تک احکام رساله‌اش اولاً از قرآن کریم و ثانیاً از سنت قطعیه دلایل متقاعدکننده آورده است و بقیۀ مراجع تقلید در عمل، حجیت قرآن را بسیار کوچک شمرده‌اند! چراکه بعضی آیات را به خصوص آیات‌الاحکام که مورد استفادۀ فقه است ظنی الدلالة می‌دانند و حتی حجیت‌شان را پایین‌تر از روایاتِ بعضاً جعلی درنظر گرفته‌اند در حالی که همانطور که در اینجا و اینجا بحث شد، قرآن هرگز ظنی الدلالة نیست و حجیت‌اش نیز هرگز پایین‌تر از روایات نیست.
ضمناً برای مسائل فقهی جدید که نیاز به مرجع تقلید در قید حیات پیدا می‌کند، آیات عظام سیدکمال حیدری و عبدالله جوادی آملی (مد ظلهما العالی) مراجع تقلید مناسبی هستند زیرا مبنای‌شان قرآن است که درباره‌اش در اینجا و اینجا صحبت کرده‌اند.
بنابراین برای مشاهدۀ رسالۀ توضیح المسائل آیت‌الله العظمی صادقی تهرانی (رضوان الله تعالی علیه) اینجا را کلیک کنید و برای استفاده از بیانات فقهی آیات عظام سیدکمال حیدری و جوادی آملی (مد ظلهما العالی) به ترتیب اینجا و اینجا را کلیک کنید.
ولی فقیه
دین اسلام دارای احکام اجتماعی و سیاسی است و مانند برخی ادیان، فقط مجموعه‌ای از اعمال نیایشی نیست؛ مثلاً امر به معروف، نهی از منکر، حج و جهاد از جملۀ احکام اجتماعی و سیاسی دین اسلام است. به همین دلیل، طبعاً در هر زمانی مسلمانان موظف هستند برای اجرای احکام اجتماعی و سیاسی دین اسلام، حکومت اسلامی تشکیل دهند.
ضمناً از آنجایی که در زمان ما بهترین قالب حکومتی، نظام جمهوری است، بنابراین «جمهوری اسلامی» بهترین نوع حکومتی است که فعلاً می‌توان تشکیل داد؛ به طوری که در این نوع حکومت، همانند دیگر حکومت‌های جمهوری، سه قوۀ مقننه، مجریه و قضائیه باید وجود داشته باشند که ریاست بر این قوا باید دوره‌ای بوده و بر مبنای رأی مردم باشد.
منتها از آنجایی که هنوز معارف اجتماعی و سیاسی اسلام، آن‌طور که باید استخراج و تدریس نشده است تا مورد استفادۀ عموم سیاستمداران قرار بگیرد و همچنین به دلیل اینکه همۀ معارف اسلامی پیوستگی دارد، لذا به منظور اسلامی بودن حکومت، لازم است آن دسته از مراجع دینی که با رأی مردم انتخاب می‌شوند، رأساً به وسیلۀ دو نهاد «شورای نگهبان» و «رهبری» بر قوانین حکومتی و نحوۀ اجرای آن‌ها نظارت کرده و از اسلامی بودنشان حراست کنند که به چنین مراجعی، اصطلاحاً ولی فقیه گفته می‌شود.
روشن است که مرجع دینی در مسائل سیاسی نیز باید اولاً عادل و شجاع، ثانیاً قرآن‌محور و ثالثاً سیاستمداری مسلط به مسائل سیاسی روز باشد.
استاد اخلاق
در بحث اخلاق باید دانست که اخلاقی که بخواهد فقه را تعطیل کند و هیچ اهمیتی به ظاهر اعمال ندهد مسلماً غیراسلامی است، چراکه اگر ظاهر اعمال اهمیتی نداشت هرگز اعمال ظاهری ما همچون چگونگی ظاهری وضو و چگونگی حجاب ظاهری بانوان به عنوان یک واجب در قرآن نمی‌آمد. اخلاق و عرفان درست آن است که برمبنای فقه اسلامی (با مبنای قرآنی) پیش رود نه آنکه از مسیر منحرف شود. استاد اخلاق نیز، هم باید به دل بنشیند و هم باید شیعۀ قرآنی باشد و هرگز نباید فراموش کرد که او هم ممکن است خطا کند لذا برای خودمان بخواهیم با دلیل از قرآن و سنت قطعیۀ معصومین (علیهم السلام) راهنمایی و دستگیری‌مان کند. بر این اساس در کتاب‌های اخلاق، کتاب‌های «رهنمای گمشدگان»، «رسالۀ لقاء الله» و «مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة» علامه حسن مصطفوی (رضوان الله تعالی علیه) از بهترین منابع است که می‌توانید از اینجا دانلود کنید.
منبع: پایگاه قرآنیان