بهترین ترجمۀ قرآن کدام است؟
خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، سال گذشته گزارشی منتشر کرد که طبق آن، بهترین کارشناسان و صاحب‌نظران حوزۀ ترجمه قرآن، برترین ترجمه‌های قرآن به زبان فارسی را معرفی کردند. در زیر، متن این گزارش آمده است، همچنین با کلیک بر اینجا می‌توانید این گزارش را در خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) ببینید.
به گزارش کانون خبرنگاران ایکنا؛ نبأ، پس از بررسی نظر کارشناسان در مورد ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای و همچنین بررسی بهترین روش ترجمه قرآن به دنبال تعیین مصداقی بهترین ترجمه قرآن به زبان فارسی از نظر کارشناسان حوزه ترجمه قرآن رفتیم که در ادامه آمده است.
نگفته‌ام ترجمه مجتبوی، بهترین ترجمه قرآن است
حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدرضا صفوی، مترجم قرآن بر اساس المیزان با تکذیب خبر معرفی ترجمه دکتر سید جلال‌الدین مجتبوی به عنوان بهترین ترجمه قرآن به زبان فارسی توسط خودش، گفت: من نگفته‌ام ترجمه مرحوم مجتبوی، بهترین ترجمه قرآن به زبان فارسی است بلکه گفته‌ام ترجمه مجتبوی از بهترین ترجمه‌های قرآن آن‌هم از نظر دقت است وگرنه مثلاً ترجمه دکتر حداد عادل، روان‌تر است.
وی در مورد دلیل نوشتن ترجمه قرآن بر اساس المیزان افزود: اولاً مرحوم علامه طباطبائی میان دیگر مفسرین قرآن، تقریباً بی‌نظیر هستند و مطالبشان باتوجه به علمیت ایشان، تقلیدی نبوده است، ثانیاً تابعیت المیزان نسبت به قرآن، نمایان است یعنی مرحوم علامه، قرآن را تابع آرای خودش قرار نداده است بلکه آرای خودش را تابع قرآن قرار داده است در حالی که در بقیه تفاسیر، عموماً اینطور نیست. ضمن اینکه هرچقدر مفسر، قابل اطمینان‌تر باشد برای مردم دلنشین‌تر خواهد بود که مرحوم علامه اینطور هستند.
اختلاف شیعه و سنی در تفسیر و ترجمه قرآن جدی نیست
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی کوشا، یکی از برجسته‌ترین منتقدان و مترجمان قرآن در مورد بهترین ترجمه قرآن به زبان فارسی گفت: من از میان ۱۷۰ ترجمه قرآن از قرن چهارم تاکنون، ۱۷ ترجمه را ممتاز می‌دانم به طوری که از ۱۰۰ امتیاز، حداقل ۹۰ امتیاز به آن‌ها می‌دهم، همچنین از میان این ۱۷ ترجمه نیز دو ترجمه را برتر می‌دانم؛ اول ترجمه مرحوم آیت‌الله صالحی نجف‌آبادی و پس از آن ترجمه آقای حسین استادولی را برتر می‌دانم که هردو از نوع تطبیقی هستند.
وی در مورد برترین ترجمه‌های تفسیری به زبان فارسی نیز افزود: در ترجمه‌های تفسیری نیز قبل از انقلاب ترجمه فیض‌الاسلام مصداق روشن ترجمه تفسیری بود اما بعد از انقلاب دو ترجمه دکتر مصطفی خرمدل و حجت‌الاسلام محمدرضا صفوی مصداق ترجمه تفسیری هستند.
این قرآن‌پژوه در مورد تأثیر مذهب در ترجمه و تفسیر قرآن بیان کرد: مسأله شیعه یا سنی در حوزه تفسیر و ترجمه قرآن جدی نیست و فقط در چند آیه محدود است که اختلاف نظر وجود دارد و حتی بیشتر تفاسیر از اهل سنت است و در تشیع به جز مجمع البیان، المیزان، نمونه، الفرقان، من وحی القرآن و الکاشف دیگر تفسیر عصری به‌روزی نداریم، لذا نباید در حوزه تفسیر میان شیعه و سنی خط کشید و به همین دلیل نیز بنده پذیرفتم ترجمه دکتر خرمدل را ویراستاری کنم و ترجمه شیخ الهند را نیز بازترجمه کردم. می‌توان گفت اختلافات شیعه و سنی در ترجمه نیم درصد و در تفسیر حدود سه درصد است.
وی در مورد ترجمان وحی (ترجمه بر اساس الفرقان) اظهار کرد: تفسیر الفرقان آیت‌الله صادقی تهرانی که کتاب تفسیری سال نیز شده است انصافاً مطالب جدید فراوانی دارد و از تفاسیر اجتهادی اصلی به حساب می‌آید اما در حوزه ترجمه، واقعیت این است که ترجمه ایشان روان نیست و ایشان باید نگاه تفسیری خودشان را به کسانی که در نثر فارسی تبحر دارند می‌سپردند.
این مترجم و مصحح ترجمه قرآن تصریح کرد: وقتی پسر آیت‌الله صادقی تهرانی به من گفت شما ترجمه را ویراستاری کن، من قبول کردم اما وقتی چند نمونه از کار را دید منصرف شد چون برداشتش این بود که چیزی از ترجمه نمی‌ماند در حالی که اگر می‌پذیرفت، من این ترجمه را احیا می‌کردم تا به نام آیت‌الله صادقی تهرانی بماند.
آیت‌الله صادقی تهرانی، استاد ادبیات نبود/ استاد خرمشاهی مقلد کیست؟
محسن نورانی، مصحح و ویراستار آثار آیت‌الله العظمی محمد صادقی تهرانی، در مورد بهترین ترجمه قرآن به زبان فارسی گفت: در حال حاضر در ترجمه آیت‌الله صادقی تهرانی بسیاری از نکات تفسیر قرآن به قرآن رعایت شده است ولی از جهت رسایی، ترجمه ایشان باید ویرایش شود زیرا ایشان استاد ادبیات که نبودند. با این‍همه معتقدم ۱۴ صفحه اول و ۳۰ صفحه اول ترجمه سوره اسراء ایشان نیازی به ویرایش ندارد.
وی افزود: اتفاقاً آقای خرمشاهی انتقاداتی کرده بودند که مثلاً چرا آیت‌الله صادقی تهرانی «وَاشْتَعَلَ الرَّ‌أْسُ شَیْبًا» در آیه ۴ سوره مریم را «سرم از پیری شعله‌ور شده» ترجمه کرده‌اند؟ که من گفتم تمام مفسرین برای ترجمه‌شان ویراستار داشتند اما آیت‌الله صادقی تهرانی اینطور نبودند و به تنهایی ترجمه کردند. بعد از آن هم که بنده خدمت حاج‌آقا رسیدم و به ایشان گفتم: «شعله‌ور شد در فارسی یعنی آتش گرفت»، ایشان به من گفتند: «از نظر من، شعله‌ور شد یعنی روشنایی‌اش خیلی زیاد شد» که من گفتم: «منظور شما درخشیدن است؟» که گفتند: «بله، منظورم همین است.» خب مشخص است که آیت‌الله صادقی تهرانی نتوانسته است مقصودش را بیان کند نه اینکه نفهمیده باشد آیه چه می‌گوید در حالی که اکثراً مقصود آیه را نمی‌فهمند.
نورانی تصریح کرد: ضمن اینکه آیت‌الله صادقی تهرانی «شعله‌ور شد» را به «برف پیری بر سرم نشست» (اشاره به ترجمه استاد خرمشاهی) ترجیح می‌دادند که حق با ایشان بود زیرا برف پیری بر سرم نشست، ضرب‌المثل و استعاره از پیری در زبان فارسی است که در آیه نیامده است. همچنین در آخر که آیت‌الله صادقی تهرانی جواب انتقادات آقای خرمشاهی را دادند، آقای خرمشاهی مقلد آیت‌الله صادقی تهرانی شدند.
معرفی بهترین ترجمه‌های قرآن به زبان فارسی
بر اساس نظرات کارشناسان حوزه ترجمه قرآن مشخص می‌شود که اگر ترجمه تفسیری را بهترین روش ترجمه قرآن بدانیم ترجمه قرآن بر اساس المیزان (ترجمه حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدرضا صفوی)، ترجمان وحی (ترجمه آیت‌الله العظمی دکتر محمد صادقی تهرانی) و تفسیر نور (ترجمه دکتر مصطفی خرمدل) بهترین ترجمه‌های قرآن به زبان فارسی هستند هرچند دو مورد اخیر نیاز به ویرایش دارند، ولی اگر ترجمه تطبیقی را بهترین روش ترجمه بدانیم ترجمه استاد حسین استادولی و آیت‌الله نعمت‌الله صالحی نجف‌آبادی بهترین ترجمه‌ها خواهند بود هرچند در صورت اتمام ترجمه حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی کوشا، طبعاً این ترجمه نیز یکی از برترین ترجمه‌های تطبیقی خواهد بود.
منبع: وبگاه قرآنیان