حجیت سنت، عقل و اجماع
بحث داغی که میان قرآنیان مطرح است این است که آیا به جز قرآن، حجت یا دلیل الهی دیگری وجود دارد؟ و اگر حجت دیگری وجود دارد، به چه صورت باید با آن برخورد کرد؟
همانطور که در اینجا گفته شده بود دلالت قرآن، قطعی است. همچنین بر هر مسلمانی مسلم است که قرآن باید نقش محوری داشته باشد چراکه آخرین و کاملترین کلام خدا است. بنابراین لازم می‌آید که اگر قرار باشد هر چیز دیگری به جز قرآن حجیت داشته باشد، قرآن صراحتاً هم آن و هم روش به دست آوردنش را بیان نماید. بر این اساس به بررسی سه مورد دیگری می‌پردازیم که عموماً جدای از قرآن به عنوان حجت یا دلیل الهی از آن نام می‌برند.
1. حجیت سنت: در مطلب حقیقت غدیر مشخص شد چهارده قرآن ناطق داریم که باید از آنان پیروی کنیم. اما زمانی که امام معصوم در دسترس ما نیست یا از نظر ما غائب است قاعدتاً باید به روایاتی که از معصومین نقل می‌کنند رجوع کرد. همچنین طبق آیۀ 28 سورۀ نجم که می‌فرماید: «وَمَا لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِنْ یَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنَّ الظَّنَّ لَا یُغْنِی مِنَ الْحَقِّ شَیْئًا؛ و ایشان را به این [کار] هیچ [بینش و] دانشی نیست. جز گمان را پیروی نمی‌کنند، و گمان از حقیقت هیچ سود و بهره‌ای ندهد.»
باید قطع پیدا کنیم که آن روایت از معصومین صادر شده است. بدین منظور هر روایتی موافق نص یا ظاهر مستقر قرآن باشد پذیرفته است و هر روایتی مخالف نص یا ظاهر مستقر قرآن باشد مردود است و اگر هیچکدام این‌ها نبود آن روایت اگر روایت معارض همانندی نداشت، مود قبول است. در هر صورت از هر روشی که پیش بگیریم مهم این است که قطع پیدا کنیم روایت از معصوم صادر شده است تا نام سنت بر آن نهیم و بر ما حجت شود.
2. حجیت عقل: در اهمیت عقل همین بس که اگر اعجاز قرآن عقلاً ثابت نمیشد پیروی از قرآن نیز باطل بود چراکه بدیهی است که پیروی از آنچه خلاف عقل باشد گمراه کننده است. اما مشخص است که علوم بشری ناقص هستند و در بسیاری از موارد احتمال خطا دارند. یعنی تنها در حد گمانند و گمان همان است که قرآن در آیۀ 28 سورۀ نجم آن را بی‌بهره از حقیقت دانسته است. البته این سخن در مورد مسائل دین است وگرنه مسلماً علم برای امور دنیایی بسیار ارزشمند و کاربردی است. در هر صورت عقل نمی‌تواند مستقلاً حجت الهی باشد و فقط علوم تجربی، عقلی و اشراقی اگر مطلق باشند می‌توانند وسیله‌ای برای درک و استنباط از قرآن و سنت باشند.
3. حجیت اجماع: اجماع در قرآن هیچ آیه قابل استنادی برای اثبات دلالتش وجود ندارد و آیاتی که برخی مورد استناد قرار می‌دهند همگی در اثبات حجیت اجماع، نامربوط و علیل هستند.
بنابر آنچه گفته شد، تنها قرآن و سنت قطعیه حجت هستند و عقل تنها از وسایل استنباط و کشف از قرآن و سنت قطعیه است. همچنین بهترین راه دستیابی به احکام فقهی این است که مراجع تقلید برمبنای قرآن و سنت قطعیه از این دو منبع استنباط فقهی کرده و با مشورت با یکدیگر، اختلافاتشان را به صفر برسانند.
منبع: وبگاه قرآنیان